KSİLİTOL
Kimyasal ismi : 1,2,3,4,5-adonitol
Moleküler formül: C5H12O5
Bağıl Kütle: 152.15
Ksilitol doğada birçok meyve ve sebzede doğal olarak bulunan, insan metabolizması tarafında günlük üretilebilen, insan sağlığı üzerinde olumlu etkileri olan, ticari olarak ekonomik değere sahip beş karbonlu doğal bir şeker alkolüdür.
Ksilitol çözünme ısı endotermik reaksiyondur bu yüzden ağızda ferahlatıcı bir etki oluşturmaktadır
Aldehit ve keton gruplarını bulundurmadığından dolayı Maillard tipi esmerleşme reaksiyonlarına girmezler,
Ksilitol, gıda bileşeni olarak bir çok avantajı bulunmaktadır.
Sıcaklığın yükselmesi ile ksilitol karamelize olmamaktadır.
1983'de Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Gıda ve Tarım Örgütü (FAO ) 1986 yılında da Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından kullanımı onaylanmıştır.
Ksilitolun Sağlık Açısından Önemi
Ksilitol insülinden bağımsız karaciğerde metabolize edildiği için kan şekerinde ani artışa neden olmaz ve diyabetikler için uygun bir tatlandırıcıdır,
Ksilitol insülin-eksik diyabetik hastalarda hiperglisemiye neden olmaz ve ksilitol tüketimi sonucu yemekle gelişen termojenez ve ısı üretiminin az olması, bazı bireyler için sorun olan yemek sonrası terlemeyi azaltır.
Diş çürümelerini engeller;
Ksilitol kariyojenik olmayan şeker ikamesi olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır, çünkü ağız bakterileri tarafından fermente olmamaktadır. Ayrıca, uzun vadede tüketimde, ksilitolun diş plaklarında ve tükürükte Streptokok sayısını düşürdüğü gözlenmiştir.
Obezite riskini azaltır;
Obez insanlar yediklerini mideden obez olmayan insanlara göre daha hızlı boşaltmaktadırlar. Bu nedenle, midenin daha yavaş boşaltılması obezite tedavi yöntemlerinden birisidir.
Yapılan çalışmalarla ksilitolün, midedeki yiyeceklerin uzun sürede boşaltılmasına sebep olduğu gözlenmiştir.Bu gecikme, ksilitolün yavaş ve tam olarak emilmemesinden kaynaklanmaktadır.
Osteoporoz riskini azaltmaktadır;
Ksilitolun bağırsakta kalsiyum ve fosfor emilimini arttırdığından dolayı osteoporoz riskini azaltmaktadır.
Damar içi beslenmelerde kullanılmaktadır;
Aminoasitlerle reaksiyona girmez, aminoasit karışımlı çözelti hazırlamak daha kolaydır. Ameliyat ve travma sonrası koşullar altında, dokular ksilitolü daha rahat kullanabilir.
Kulak enfekiyonun azaltır;
Çeşitli bakteriler orta kulak iltihabına yol açmaktadır; bu bakteriler arasında en sık rastlananı ise Streptococcus pneumoniae’dır. KsilitolStreptococcus pneumoniae’nın bakteri gelişimini engeller ve bu şekilde orta kulak iltihabını önler.
Sakızlarda kullanılır;
Ksilitol içeren sakızlar; gün boyunca karbonhidratlı gıdaların dişlerde meydana getirdiği asidik ortamı yok ederek, ağızdaki ideal pH seviyesini sağlamaktadır
Böylece diş çürümelerine neden olan mikroorganizmaların sayısını ve yeni çürük oluşum oranını azaltmaktadır
Diyet içeceklerinde kullanılmaktadır;
Uygun tatlandırıcı karışımları ve ksilitol kullanımıyla enerjisi daha düşük, diyabetikler için uygun diyet içecekler üretilebilir ve ksilitol içeren içeceklerin fiziksel özellikleri ile sakarozlu içeceklerin özellikleri (renk, viskozite) arasında da büyük farklılıklar görülmemiştir.
Protein denatürasyonunu önleme kullanılmaktadır;
Ksilitol proteinlerin doğal membranlardan ekstraksiyonu sırasında, stabilize ajan olarak kullanılmaktadır, proteinlerin denatürasyonu önlemektedir.
Saflaştırmak amacıyla kullanılmaktadır;
Çeşitli asitlerin karışımı (izositrik, maleik, malonik, laktik, pirüvik, fumarik veya onların tuzları) ile ksilitol, inositol veya etanol, düşük organik madde içerikli suyun saflaştırılması için önerilmektedir.
Yetişkin insanlarda ortalama günlük olarak 5-15 gr üretilmektedir.
Ksilitol Üretim Yöntemleri;
1. Katı-sıvı ekstraksiyonu,
2. Kimyasal üretim,
3. Biyoteknolojik üretim olmak üzere 3 yöntem vardır.